Een onderzoek naar de gevolgen van corona op de werk- en onderwijsomgeving

In dit artikel deelt onze Young Professional Sanna Burgers de resultaten van haar afstudeeronderzoek tijdens haar opleiding Facility Management aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Wat is de invloed van het coronavirus op de toekomstverwachting van de onderwijsomgeving en de werkomgeving na het coronatijdperk?

Het huidige probleem is een gebrek aan kennis over de veranderende ruimtebehoeften van studenten, docenten en medewerkers in het coronatijdperk. Het coronavirus zorgt voor een andere blik op thuiswerken en online onderwijs, waar in de toekomst aan voldaan moet worden.

Post-Corona weer terug naar locatie?
Sinds de uitbraak van het coronavirus is er veel onduidelijkheid over de huisvestingsbehoefte in het tijdperk na corona. Of we weer volledig teruggaan naar locatie is een vraag die vaak gesteld wordt. Ook de afdeling Huisvesting van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) kampt met vragen rondom de huisvestingsbehoefte in de toekomst. In 2016 is de implementatie van het huisvestingsplan gestart, maar voldoet dit plan nog aan de behoefte van studenten, docenten en medewerkers?

Om antwoord te krijgen op alle onzekerheden zijn er zestien interviews afgenomen bij medewerkers van de HAN en zes interviews bij andere hogescholen. Verder hebben 500 studenten en 160 docenten een enquête ingevuld, hiermee is hun toekomstige ruimtebehoefte in kaart gebracht. Verdere informatie is opgehaald uit de literatuur.

Het huisvestingsplan
De HAN streeft naar verbinding tussen onderwijs, onderzoek en het werkveld. Het huisvestingsplan van de HAN draagt bij aan dit doel. In de toekomst is er meer ruimte om te ‘verbinden’ door het creëren van ontmoetingsplekken in de werk- en onderwijsomgeving. Daarnaast maken de standaard werkplekken ruimte voor activiteit-gerelateerde werkplekken. Iedereen kiest een ruimte om te studeren of werken die op dat moment past bij de individuele of groepsactiviteit. De trend blended learning maakt ook zijn intrede waarbij onderwijs fysiek, online en extern wordt georganiseerd. Het coronavirus heeft nog geen impact op de plannen zoals hiervoor omschreven. Het proces van de implementatie is zelfs iets versneld sinds de uitbraak van het virus.
Sanna 3 300X284

Voordelen van het thuis studeren voor studenten zijn het hebben van meer vrije tijd, flexibiliteit, minder reistijd en makkelijker combineren school en privé. Veel studenten willen ook in de toekomst nog online lessen volgen, het liefst wordt 20 tot 40% van het onderwijs online gefaciliteerd in de toekomst. Echter de docenten willen in de toekomst graag maar 20% van het onderwijs online blijven geven. De theorielessen kunnen makkelijk opgenomen worden zodat studenten deze ook terug kunnen kijken. Studenten die met de fiets, scooter of te voet komen willen minder online onderwijs dan studenten die met het OV of de auto komen. Van de docenten denkt 60% dat studenten niet enthousiast zijn over het online onderwijs. Dit komt waarschijnlijk door het missen van interactie, alleen digitaliseren van het onderwijs is niet meer voldoende. De helft van de studenten vindt dat er niet genoeg interactie is in de huidige situatie en wellicht was het onderwijs hiervoor dus ook al niet goed ingericht?

De trend blended learning speelt al langer maar wordt nu veel benoemd als het gaat over de toekomstverwachting. Ook groeit de aandacht voor het onderdeel verbinden, er zijn dus ruimtes nodig waar studenten én docenten elkaar ontmoeten. De studententijd heeft naast studeren ook een vormende doelstelling en daarom is binding en contact met medestudenten erg belangrijk. Verder willen studenten meer individuele ruimtes en stilte werkplekken.

Het liefst werken studenten in een interactieve open setting samen met een groepje aan een opdracht. Er is behoefte aan diversiteit in ruimtes waarbij ook tijdens lessen geschakeld kan worden tussen werkvormen. Docenten moeten het onderwijs opnieuw uitvinden om bij te blijven met de tijd. Een groot aantal docenten kan wat extra instructies gebruiken rondom de functionaliteiten van MS Teams en hoe ouder de docent, des te meer behoefte aan deze instructies. In de grafiek hiernaast zie je het gewenste percentage online onderwijs per leerjaar.

Sanna 5

"We gaan van 6% naar 42%
thuiswerken en komen naar de HAN
om te ontmoeten."

Werkomgeving
De medewerkers van de HAN werkten in het verleden 6% van de tijd thuis, maar willen in de toekomst maar liefst 42% thuiswerken. Naast de schermen die de HAN in de huidige situatie faciliteert, is er behoefte aan een headset, zit-sta bureau en ergonomische bureaustoel. De helft van de andere hogescholen verschaft een thuiswerkvergoeding waarvan medewerkers deze middelen kunnen kopen. De voordelen van het thuiswerken zijn: hogere productiviteit, geen reistijd, flexibiliteit, hogere efficiëntie en een betere werk-privé verhouding.

Daarnaast draagt thuiswerken bij aan het milieu, omdat er minder gebruik wordt gemaakt van de auto of openbaar vervoer. Het grootste nadeel van thuiswerken is het missen van het sociale contact. Verder vergt het virtueel werken veel energie en is het lastig werken met kinderen thuis. Nadelen die naar voren zijn gekomen tijdens interviews zijn: geen informeel informatiecircuit, missen van de sfeer op kantoor, eenzaamheid, gezondheidsklachten en werken is puur zakelijk. Verder hebben medewerkers behoefte aan wat ‘tips and tricks’ rondom MS Teams. Uiteindelijk komen medewerkers nog naar de HAN om elkaar te ontmoeten. Er is behoefte aan informele overlegruimtes, projectruimtes en sociale ruimtes. Verder is diversiteit in ruimtes het toekomstbeeld. Medewerkers willen een video conference room en de huidige concentratieplekken kunnen omgebouwd worden tot belhokjes. Veel medewerkers willen graag met hun eigen afdeling samen zitten op locatie.

Advies
Uiteindelijk is er een advies gegevens aan de afdeling Huisvesting waarin staat hoe de HAN in de toekomst kan zorgen dat er aan de huisvestingsbehoefte voldaan wordt.

We gaan terug naar één dag online onderwijs en de lokalen worden voorzien van een scherm zodat iemand makkelijk online kan aanhaken bij een fysieke les. De diversiteit en flexibiliteit is niet alleen terug te zien op de werkvloer, maar ook in de onderwijsomgeving. Denk hierbij aan flexibele wanden en een leertuin. De studenten en medewerkers kiezen de ruimte die past bij de activiteit. Deze ontwikkeling maakt ook ruimte voor blended learning. Tevens hoort de video conference room en het belhokje bij de toekomst. Uiteindelijk kom je naar de HAN om elkaar te ontmoeten, hiervoor zijn sociale ruimtes en informele overlegruimtes nodig.

Per academie is er een ruimte nodig waar studenten en docenten samen kunnen zitten. Verder is er behoefte aan een stilteruimte waar ongestoord gestudeerd kan worden. Een team ‘Online Education’ kan vragen beantwoorden rondom MS Teams en handige instructies faciliteren. Per afdeling moet er georiënteerd worden hoeveel ruimte er nog nodig is als medewerkers 40% van de tijd thuis gaan werken, uiteindelijk kunnen er ruimtes of zelfs panden afgestoten worden. De reiskostenvergoeding maakt ruimte voor een thuiswerkvergoeding bij veel hogescholen, waarbij medewerkers kiezen of ze een ergonomische stoel of wat leuke plantjes aanschaffen. Uiteindelijk heeft iedereen andere behoeftes en moet hierop ingespeeld worden door diversiteit te bieden.

Sanna Burgers, 2021 | Young Professional bij Ifmec
Sanna 6